Karnın en arka bölümünde bulunan pankreas yaklaşık 15 cm uzunluğunda bir organdır. Kalın bağırsak, oniki parmak bağırsağı ve mide ile komşudur. Tüketilen besinlerin sindirimine yardımcı olan pankreas, aynı zamanda bu besinlerde sağlanan glukoz seviyesinin dengeli olmasını sağlar. Bu organ üzerinde bir tümör oluşumu gerçekleştiğinde bu durum pankreas kanseri olarak adlandırılır.
Pankreas kanseri dünyadaki tüm kanser türleri arasında en öldürücü 4. kanser türü olarak gösterilir.
Pankreas Kanseri Nedir? Neden Olur?
Eğer pankreasın herhangi bir bölümünde kötü huylu kitleler çoğalma eğilimi gösterirse, bu duruma pankreas kanseri adı verilir. Bir diğer deyişle pankreası oluşturan hücrelerin işlevlerini yitirmesi ve bölünerek tümör halini alması durumudur. Yani hücreler mutasyon geçirir, bozulur ve çoğalmaya başlar.
Pankreas kanseri yayılımını en çok pankreasın baş bölgesine doğru gerçekleştirir. Eğer hastalık sırasında erken teşhis gerçekleşmezse, kanser hücreleri pankreastan komşu hücrelere sıçrayabilir. Bu durum çok daha önlenemez sonuçlar doğurabilir.
Pankreas kanseri pek çok farklı nedene bağlı olarak ortaya çıkabilir. Fakat en yaygın şekilde karşılaşılan nedenleri şu şekilde listeleyebiliriz:
- Sigara ve alkol kullanımı,
- Obezite ve sağlıksız beslenme,
- Diyabet,
- Böcek ilaçları ya da çeşitli kimyasallara maruz kalmak,
- İlerlemiş yaş,
- Ailede pankreas kanseri öyküsü,
- Pankreas iltihabı.
Dolayısıyla bu risk faktörlerine sahip olan insanların düzenli olarak doktor kontrolü yaptırmasında fayda bulunur.
Pankreas Kanserinin Evreleri ve Çeşitleri Nelerdir?
Pankreas kanserinin bilinen 4 evresi ve 4 farklı çeşidi bulunur. Öncelikle pankreas kanserinde saptanmış olan 4 evre şu şekildedir:
- 1. Evre: Tümör pankreasta bölgesel olarak bulunur.
- 2. Evre: Tümör bölgesel olarak genişleyerek lenf bezlerinin yanına kadar ulaşır.
- 3. Evre: Henüz metastaz başlamamış olmasına rağmen, pankreas çevresindeki damarlara ve sinirlere yaklaşmıştır.
- 4. Evre: Metastaz ile birlikte tümör uzak organlara sıçramaya başlar.
Hastalığın tanısı sonrasında tedavi, hastalığın hangi evrede olduğuna ve kanserin türüne göre planlanır. Yukarıda vermiş olduğumuz evreler dışında pankreas kanserinin bugüne kadar karşılaşılmış olan çeşitleri ise şunlardır:
- Bölgesel Pankreas Kanseri: Kanser pankreas dışında dokulara ve kan damarlarına kadar ulaşmıştır.
- Metastatik Pankreas Kanseri: Tümör diğer organlara da sıçramıştır. Öncelikle karın içine, ardından ise karaciğer, akciğer, kemikler ve en son da beyine ulaşır.
- Nüks Pankreas Kanseri: Tedavi sonucunda iyileşmiş olan hastalarda kanserin bir süre sonra aynı noktada ya da farklı bir noktada oluşması bu şekilde adlandırılır.
- Nöroendokrin Pankreas Kanseri: Rezektabl yani cerrahi müdahaleye uygun olan ve anrezektabl yani cerrahi müdahaleye uygun olmayan pankreas kanseri olmak üzere ikiye ayrılır.
Pankreas Kanseri Belirtileri Nelerdir?
Sessiz bir kanser türü olan pankreas kanseri ilk aşamalarda herhangi bir belirti göstermeyebilir. İlk aşamalarda ancak başka hastalıklar araştırılırken karşılaşılır. Bu yüzden belirtiler genellikle ilerleyen aşamalarda kendisini göstermeye başlar. Pankreas kanserinde en sık karşılaşılan belirtiler ise şunlardır:
- İdrarın koyu renkli olması,
- Yorgun ve halsiz hissetmek,
- Önce gözün beyaz kısımlarında, ardından vücudun tamamına yayılan sarılık,
- İştah ve kilo kaybı,
- Mide bulantısı ve kusma,
- Hazımsızlık ya da ishal,
- Karnın üst kısmında hissedilen ve sırta doğru vuran ağrı.
Bu belirtiler ortaya çıktığında gerekli tedavi yönteminin geliştirilmesi adına acil olarak bir doktora başvurmak hayat kurtarıcı olabilir.
Pankreas Kanseri Tanı Yöntemleri Nelerdir?
Hasta, yukarıdaki belirtiler ile bir doktora başvurduğunda öncelikle bir doktor muayenesi gerçekleştirilir ve hastanın öyküsü dinlenir. Ardından hastalığın teşhisi amacıyla şu tanı yöntemlerine başvurulabilir:
- Kan testleri,
- Karın ultrasonu,
- Mr (manyetik rezonans),
- Bilgisayarlı tomografi,
- PET taraması (pozitron emisyon tomografisi),
- Endoskopik retrograd kolanjio pankreatikografi.
Kan testleri, karın ultrasonu, MR ve BT sık karşılaşılan tanı yöntemleri olmakla birlikte, diğer iki yöntem hakkında kısa bir açıklama yapmak gerekebilir…
PET Taraması
PET taraması yönteminde glikoz radyonüklid adı verilen bir madde ile işaretlenir ve vücuda enjekte edilir. Ardından glikozun biriktiği bölgeler araştırılır. Kanserli hücrelerin bulunduğu noktalarda glikoz yoğun olarak toplanır ve koyu renkte görünür. Böylelikle hastalığın tanısı konmuş olur.
Endoskopik Retrograd Kolanjio Pankreatikografi
Endoskopik olarak gerçekleştirilen endoskopik retrograd kolanjio pankreatikografi yönteminde oniki parmak bağırsağı, pankreatik kanal, ana safra yolu ve safra kanallı görüntülenir. Böylelikle hastalığın tanısı konmuş olur.
Pankreas Kanseri Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
Pankreas kanserinde tedavi sürecinin planlanması için öncelikle hastalığın hangi evrede olduğunu tespit etmek gerekir. Ardından doktor tarafından gerekli tedavi süreci planlanır. Hastalığın çok ileri evrelerde olmadığı durumlarda genellikle cerrahi yöntemler ile tümörlü bölge çıkarılır.
Cerrahi sonrasında hasta kemoterapi ve radyoterapi seanslarına devam eder. Eğer kanser ileri aşamalarda ise ve tümör büyüme kaydetti ise, bu durumda yine kemoterapi ve radyoterapi tedavisi sonrasında tümörün küçülmesi sağlanıp cerrahi müdahale için gerekli koşullar yaratılabilir.
Aynı zamanda modern medikal teknoloji yöntemlerinden biri olan MR-LINAC sayesinde ışınlar kullanılarak tümör yok edilebiliyor.
Pankreas Kanserinde Tedavi Sonrası İyileşme Süreci
Pankreas kanseri tedavisinden sonra hastalığın 3 yıl içerisinde tekrarlama ihtimali yüksektir. Bu yüzden tedavi sonrasında tetkiklerin düzenli olarak yapılmaya devam edilmesi gerekir.
Erken tanı sonrasında gerçekleştirilen pankreas kanseri ameliyatlarında hastaların tamamen iyileşme yüzde yüzde 50’nin altındadır. Bu yüzden tedavi sonrası süreçte şu noktalara dikkat etmek hayati önem taşır:
- Alkol ve sigaradan uzak durmak,
- Dengeli beslenme alışkanlıkları edinmek ve fazla kilolardan kurtulmak,
- Düzenli olarak egzersiz yapmak.
Tedavi sonrası süreçte doktor tarafından verilmiş olan önerilere harfiyen uymak, hastalığın tekrarlama ihtimalini düşürür.
Siz de risk faktörleri taşıyorsanız tetkiklerinizi düzenli olarak yaptırmayı unutmayın. Çünkü erken teşhis, hayat kurtarır!