Kolonoskopi Nedir? Nasıl Yapılır?

Kolonoskopi, genellikle bağırsakla ilişkili sorunların tespitinde kullanılan bir tekniktir ve teşhis amaçlı uygulanır. Kimi vakalarda tedavi amacıyla da gerçekleştirilebilir. Özellikle bağırsak kanseri teşhisinde önemli bir tanılama yöntemi olarak kullanılan kolonoskopi, 45-50 yaş üzerindeki bireylerin rutin kontrollerine mutlaka eklenmesi gereken bir uygulamadır.

Kolonoskopi, rektum ve kalın bağırsağın detaylı şekilde incelendiği endoskopik uygulamaya verilen isimdir. İşlem sırasında amaca bağlı olarak kalın bağırsak polipleri alınabilir veya laboratuvar incelemesi için doku örneği alınabilir. Makattan başlamak üzere rektum, kolon ve kalın bağırsak ile ince bağırsak birleşim noktasının incelendiği bu işlem hem tanılama hem de tedavi amaçlı olabilir. Ucunda ışık ve kamera bulunan esnek bir tüp yardımıyla yapılan inceleme, çeşitli hastalıkların araştırılmasında kullanılan en etkili yöntemlerdir ve doğru tedavi için oldukça önemlidir. Kolonlardaki bütün lezyonların detaylı olarak görüntülenmesine olanak tanıdığından erken dönemde hastalıklara müdahale edilmesi bakımından da etkilidir.

Kolonoskopinin en genel kullanım durumları şunlardır:

• Geçmeyen karın ağrısı
• Bağırsak problemlerinin tanısı
• Kronik kabızlık
• Kronik ishal
• Rektal kanama
• Nedeni bilinmeyen anemi ve demir eksikliği
• Nedeni bilinmeyen kilo kaybı

Bunların yanı sıra, kolonoskopi bağırsak kanseri taramalarında ve polip kontrollerinde de sıklıkla başvurulan bir yöntemdir.

• Bağırsak kanseri taramalarında, kişide herhangi bir şikayet veya semptom olmasa bile kolonoskopi uygulanabilir. Buradaki amaç, kolon ve rektum kanserlerini erken dönemde saptamaktır. Ayrıca 50 yaşın üzerindeki bireylerin her 5 yılda bir kolonoskopi yaptırması tavsiye edilir. Ek olarak aile geçmişinde kolon veya rektum kanseri vakaları bulunan kişilerde kolonoskopi sıklığının kişiye göre ayarlanması gerekir.
• Önceden polip sorunu yaşayan kişilerin, düzenli aralıklarla önlem olarak kolonoskopi yaptırması gerekir. Bağırsak poliplerinin zamanında teşhis edilmesi uygulamadaki temel amaçtır ve işlem bağırsak kanserinden korunmada en etkili yöntemlerden biri olarak kullanılır.

Kolonoskopi yaptırmadan önce belirli bir hazırlık süreci bulunur. Gebeler, akciğer hastaları, kalp hastaları, diyabet hastaları ve ilaç alerjisi bulunanların bu uygulamayı yaptırması önerilmez. Bunun dışında kolonoskopi yaptıracak kişilerin şunlara dikkat etmesi gerekir:

• İşlemden 1-2 gün önce sulu, yumuşak veya sıvı diyetine geçilmesi gerekir. Bu karar doktor önerisiyle düzenlenir. Süre boyunca bağırsakların en net şekilde görüntülenebilmesi için müshil ilaçların kullanılması da gerekebilir.
• İşleme gelmeden en az 12 saat önce yeme içme sonlandırılmalıdır.
• Kan sulandırıcı ilaç kullananların hekimi bu konuda bilgilendirmesi ve ortalama 1 hafta önce ilaç alımını sonlandırması gerekir.

Yukarıdaki hususları dikkat alan kişiler kolonoskopi yaptırabilir. İşlem öncesinde uygulama adımları kişiye izah edilir ve genel sağlık durumunun engel olmaması halinde şu şekilde gerçekleştirilir:

• İşlemden önce kişi arkayı açıkta bırakacak özel bir kıyafet giyer.
• Hasta muayene masasına yatırılır ve kolonoskopi pozisyonu sağlanır.
• Gereken durumlarda tansiyon, solunum ve kalp atış hızını takip etmek için elektrotlar takılır.
• Daha sonra hastaya sakinleşmesi ve ağrı sızı hissetmemesi için sedasyon uygulanır.
• Uyuşma sonrası net görüntü elde etmek için bağırsaklara bir miktar hava verilir ve makata kolonoskopi cihazı yerleştirilir.
• Cihazın ucundaki kamera yardımıyla görüntüler monitöre gönderilir ve dokto bağırsak içlerini daha iyi inceleyebilir.
• İşlem sırasında anormallik tespit edilen bölgeler not edilir, cihaz üzerindeki alet yardımıyla gereken noktalarda biyopsi yapılır. Polip bulunması durumunda bu polipler çıkarılır.
• İncelemenin tamamlanmasıyla birlikte alınan görüntüler kaydedilir ve cihaz çıkarılır.

Kolonoskopi uygulaması ortalama 15 ila 30 dakika sürer. Hastanın işlem sonrasında kendine gelmesi içinse 1 saat istirahat etmesi önerilir. Bu süre sonunda dikkat edilmesi gerekenler şu şekildedir:

• Kişi 1 saatlik istirahat sonrası durumla ilgili bilgilendirilerek hastaneden taburcu edilir.
• İşlem anestezi altında uygulandığından kişinin yanında refakatçi bulundurması ve işlem sonrası araba kullanma gibi aktivitelerden kaçınması gerekir.
• İş hayatına dönmek için 1 gün beklemek önerilir.
• İşlemden 1-2 saat sonra bağırsaklardaki hava gaz ve şişkinlik sancısına neden olabilir. Hafif tempolu yürüyüş yapmak bu gazı çıkarmada etkilidir.
• Uygulamadan sonra ağır ve yüksek tempolu spor yapılmaması gerekir.
• Bölgede bir miktar kan olması normaldir ve bu durum genellikle herhangi bir sorun yaratmaz. Ancak şiddetli ve geçmeyen kanama olması durumunda hekim acilen bilgilendirilmelidir.
• Günlük yaşantıya dönüş için 1 gün dinlenme yeterlidir fakat polip veya doku alınma durumlarında istirahat süresi daha uzun olabilir. Ek olarak bu durumlarda hekim önerisiyle özel bir diyet de uygulanır.
• Kan sulandırıcı ilaç kullananlar kişilerde bu ilaçların hekimin önerdiği süre boyunca alınmaması gerekir.