Hipotiroidi Nedir? Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Vücudumuzda bulunan tiroid bezinin metabolizma ve vücut fonksiyonları üzerinden önemli bir etkisi bulunur. T3 ve T4 hormonları burada üretilir, gerekli olduğu durumlarda kan dolaşıma dahil edilir ya da depolanır. Tiroid bezinde hormonların daha az salgılanması, vücudun işleyişini olumsuz şekilde etkiler ve ortaya hipotiroidi adı verilen hastalık çıkar.

Tiroid bezi iki lobdan oluşur ve gırtlağın hemen altında, yemek borusunun iki yanında bulunur. Tiroid bezinin normale göre az çalışması ya da fonksiyon göstermemesi, tiroid hormonunun vücudun ihtiyaç duyduğundan daha az salgılanmasına neden olur. Bu durum hipotiroidi olarak adlandırılır.

Vücudun enerjiyi kullanma şeklini, metabolizmayı ve hücrelerin metabolik aktivitesini tiroid hormonu düzenlediği için, bu hormonun az salgılanması beraberinde vücut fonksiyonlarının yavaşlaması ile birlikte çeşitli problemler getirir. Bu yüzden belirtilerin ortaya çıktığı durumlarda gerekli testlerin yapılması ve gerekli önlemlerin alınması gerekir.

Hipotiroidi genellikle bağışıklık sisteminin farklı nedenlerle bağışıklık sistemine saldırması sonucu oluşur. Bu saldırı sonucunda tiroid bezi zarar görür ve işlevsel şekilde çalışmaz.

Böyle durumlarda tiroid bezinde bir iltihaplanma meydana gelebilir ve bu da Hashimato tiroidi olarak adlandırılır. Bunun dışında hipertiroidizm tedavileri, tiroid cerrahisi, otoimmün hastalıklar ya da radyasyon tedavisi gibi durumlar da hipotiroidi hastalığına neden olabilir.

Hipotiroidi hastalığının ortaya çıkmasına neden olabilecek diğer durumları ise şu şekilde listeleyebiliriz:

• Tiroid bezinde meydana gelen otoimmün hastalıklar,
• Bağışıklık sistemi hastalıkları olarak adlandırılan tip 1 diyabet ve vitiligo,
• Hipertiroidi tedavisi sonrasında oluşmuş olan komplikasyonlar,
• Radyoaktif iyot tedavisi ya da tiroid ameliyatları,
• Psikiyatrik sorunların tedavisinde kullanılan ilaçlar,
• Doğumda meydana gelmiş olabilecek sorunlar,
• Hipofiz bezinde meydana gelmiş olan problemler,
• Hamilelik,
• İyot bakımından zengin olmayan bölgelerde yaşanması ya da az iyot tüketimi,
• Yakınlarında hipotiroidi hikayesi bulunması.

Bunlar hipotiroidi hastalığının en sık karşılaşılan nedenleri olarak gösterilebilir. Hastalığının nedeni hakkında kesin bir tanı konulabilmesi için bir hekimden destek almanız önemlidir.

Hipotiroidi geliştiği durumlarda kan testlerinde T3 ve T4 seviyeleri normal çıkarken, TSH seviyesi ise yüksek çıkar. TSH, tiroid uyarıcı hormon olarak adlandırılır ve hipofiz bezi tarafından salgılanarak tiroid hormonlarının üretimini düzenler. TSH salgılanmasına yardımcı olan hormon ise TRH’dir.

İşte hipotiroidi çeşitleri de T3 ve T4 seviyeleri ile TSH ve TRH miktarına bakılarak primer, sekonder ya da tersiyer hipotiroidi olarak adlandırılır. Buna göre belirlenmiş olan hipotiroidi seviyelerinin açıklamalarını şu şekilde yapabiliriz:

• Tiroid bezinin fonksiyonlarının yetersiz kaldığı durumlardan kaynaklanan hipotiroidi, primer hipotiroidi olarak adlandırılır. Burada tanı TSH düzeylerine göre konulur.
• TSH üretiminin ve vücuttaki TSH miktarının yetersiz kaldığı durumlarda gelişen hipotiroidi, sekonder hipotiroidi olarak adlandırılır.
• TRH yetersizliğine bağlı olarak gelişen hipotiroidi, tersiyer hipotiroidi olarak adlandırılır.

TSH, T3 ve T4 düzeylerine göre hipotiroidi şu şekilde tanımlanabilir:

• TSH 0.5 ile 4 aralığında: Normal (Gebelik olmayan durumlarda)
• TSH 4’ten yüksek, T3 ve T4 normal: Subklinik hipotiroidi
• TSH 10’dan yüksek, T3 ya da T4 düşük: Aşikar hipotiroidi
• TSH 10’dan yüksek, T3 ve T4 düşük ve organ yetersizliği mevcut: Miksödem koma.

Hipotiroidi hastalığının hangi seviyede olduğunu anlayabilmek için gerekli testlerin yapılması ve TSH ile birlikte T3 ve T4 seviyelerinin saptanması, doğru tedavi yöntemlerinin geliştirilmesi açısından büyük önem taşır.

Vücutta tiroid seviyelerinin düşmeye başlaması, pek çok vücut fonksiyonunun yavaş hale gelmesine neden olabilir. Halsizlik ve yorgunluk en sık karşılaşılan belirtiler arasında gösterilebilir.

Elbette belirtiler hastalığın altında yatan nedenlere bağlı olarak da farklılık gösterebilir. Hipotiroidi ortaya çıktığında karşılaşılacak belirtileri şu şekilde listelemek mümkün:

• Halsizlik, hareketlerde yavaşlama ya da çabuk yorulma,
• Kabızlık,
• Çabuk üşüme ve soğuğa karşı tahammül gösterememe,
• Depresyon ya da mutsuzluk,
• Cilt kuruması ve dökülme, saçlarda ve kaşlarda seyrekleşme, tırnakların kırılgan hale gelmesi,
• İştah ve kilo artışı,
• Guatr (Tiroid bezinde büyüme),
• Ellerde ya da ayaklarda ödem,
• Ses kısılması,
• Daha az terleme,
• Unutkanlık ya da konsantrasyon sorunları,
• Kadınlarda adetin azalması ya da yok olması, ağrılı adet görme,
• Kasların güçsüz hale gelmesi, kas ağrısı, hassasiyet ya da sertlik,
• Kandaki kolesterol düzeylerinin yükselmesi,
• Kalp hızında yavaşlama,
• Denge ya da koordinasyon sorunları,
• Kansızlık,
• Libodada düşüş,
• İşitme problemleri.

Hipotiroidi hastalığı ilk dönemlerde belirti göstermeyebilir. Hastalığın ilerlediği durumlarda bu belirtilerin biri ya da birkaçı bir arada görülebilir. Hipotiroidi hastalığının belirtileri çocuklarda ve yetişkinlerde benzer şekilde olmasına rağmen, çocuklarda meydana gelen hipotiroidi durumunda büyümede yavaşlama, zihinsel gelişimde gerilik, diş gelişiminde gecikme ve gecikmiş ergenlik gibi sorunlar da ortaya çıkabilir.

Hipotiroidi tedavisinde hormon seviyesinin dengelenmesi adına ilk olarak takviye ilaç tedavisi uygulanır. İlaç tedavisi ile eksik hormonların dengelenmesi sağlanır fakat ilaç kullanımı bırakıldığı zaman hormonlar eski seviyesine geri döner.

Bu yüzden ilaç tedavisi geçici değildir ve sürekli olarak devam eder. İlaç tedavisi başladıktan sonra yaklaşık 2 hafta içerisinde hormonlar normal seviyelerine gelir.

Hastalığın tedavisinde genellikle levotiroksin isimli ilaç kullanılmakla birlikte, hastanın durumuna göre kullanılacak olan ilaçlar farklılık gösterebilir.

Anne olmayı düşünen hastalarda, çocuk sahibi olmadan önce hipotiroidi tedavisinin bir hekim kontrolünde planlanması gerekir. Çünkü hastalık çocuk gelişimine olumsuz etki edebileceği gibi, anne sağlığını da etkiler.

Aynı zamanda hipotiroidi tedavisinde kullanılan bazı ilaçlar kalbin daha hızlı çarpmasına neden olabileceği için yaşlılar, koroner kalp rahatsızlıkları olanlar ve hamileler kontrollere daha sık gitmelidir.

Son olarak eğer hipotiroidi eksik iyot alımından kaynaklanıyorsa, bu durumda vücuttaki iyot seviyesinin dengelenmesi adına iyot bakımından zengin gıdaların tüketilmesi önerilir. Fakat çok fazla iyot alımı da tiroid bezi açısından zararlı olduğu için, diyet programlarının da doktor kontrolünde, bu durum göz önünde bulundurularak yapılması gerekir.

Hipotiroidi hastalığı tedavi edilmez ve vücutta metabolizmaya bağlı olarak gelişen sorunlar devam ederse; hastalarda kalp yetmezliği, kalpte büyüme hipertansiyon, pıhtı oluşumu ve damar sertliği gibi ölümle sonuçlanabilecek durumlar ortaya çıkabilir.

Bu yüzden 30 yaşını geçtikten sonra 5 yılda 1 olmak üzere ve 55 yaşından sonra ise iki yılda bir kez olmak üzere gerekli testlerin yaptırılması gerekir. Böylelikle hastalık erken teşhis ile zamanında tedavi edilebilir.